Izveštaj o stanju duha

U izdanju beogradskog „Arhipelaga“ ovih dana objavljena je knjiga izabranih eseja Đerđa Konrada „Izveštaj o stanju duha“ u izboru i prevodu Arpada Vicka. Ovo je reprezentativan izbor eseja jednog od vodećih savremenih evropskih pisaca i prvorazrednog svedoka evropske istorije druge polovine 20. veka i naših dana.
Eseji u knjizi „Izveštaj o stanju duha“ pisani su poslednjih trideset godina i predstavljaju dragoceno svedočanstvo o evropskoj kulturi, društvu i politici u modernim vremenima, saopštio je izdavač.
Poznat kao istančan analitičar i posmatrač i kao snažan i nepokolebljiv kritičar vlasti u nekoliko režima i istorijskih okolnosti, Đerđ Konrad je u svojim izabranim esejima oblikovao nesvakidašnje lucidnu i prodornu sliku stanja duha u savremenoj Evropi.
Nekoliko je osnovnih tokova u esejima Đerđa Konrada. Jedno je pitanje antipolitike kao osnovnog životnog i intelektualnog stava ovog velikog pisca i intelektualca. Po Konradu, antipolitika kao izraz samosvesnog čoveka i odgovornog građanina mora biti između politike, kao delatnosti koja neprestano mora biti kontrolisana, i apolitičnosti kao izraza potpune građanske neodgovornosti i prepuštanja javnih poslova i javnog prostora u ruke neograničene političke vlasti.
Drugo je rasprava o tome šta je Srednja Evropa i za šta je Evropa dobra. Poseban segment Konradovih eseja predstavljaju razmišljanja o ulozi i dužnostima građana, o evropskom nasleđu kao zajedničkom iskustvu svih Evropljana, o dužnostima gradonačelnika, o gradu kao romanu, o stanovištu žrtve. Čitav niz Konradovih eseja predstavlja sećanja na mrtve prijatelje i velike savremenike: Ištvana Erkenja, Danila Kiša i Aleksandra Tišmu.
Disident u doba komunizma, zbog čega skoro dve decenije nije mogao da objavljuje knjige u Mađarskoj, Konrad je i u postkomunističkim vremenima ostao samosvestan i kritički angažovan intelektualac. U prvoj polovini devedesetih bio je predsednik Međunarodnog PEN. Konradovo mišljenje o politici, društvu i književnosti nastalo je u znaku nepotkupljivog svedočenja. Otuda je on jedan od najuglednijih evropskih intelektualaca koji se ni u jednom političkom ili društvenom trenutku nije ustezao da govori protiv struje i protiv većinskog mišljenja ili da bude usamljen.
Dela Đerđa Konrada prevedena su na sve veće svetske jezike. U izdanju „Arhipelaga“ objavljeni su i Konradovi romani „Odlazak od kuće i povratak kući“ (2008) i „Pomračenje sunca, na brdu” (2009).

K. R.