Prolegomena za semiotiku bića

Naslov originala: Prolegoména pre semiotiku bytia / František Miko

Okosnicu Mikovog teorijskog razmišljanja i metodoloških postupaka čini sistem kategorija izraza, koji je od prve knjige doživeo niz dopuna i korekcija. Može se naime reći da Mikove knjige uglavnom imaju istu strukturu, zasnovanu na komplementarnosti studija teorijskog i studija interpretacijskog karaktera, na taj način što se teorijski model, proistekavši iz empirijskih posmatranja književnih dela, interpretacijski proverava, iz čega onda nužno proističu njegove dopune i korekcije. Među teorijskim studijama opet jedna je centralna, u kojoj se obrazlaže i definiše sistem kategorija izraza.

U Estetici izraza to je studija „Izražajna koncepcija stila“, u knjizi Tekst i stil (1970) studija „Izražajna struktura teksta“, u knjizi Od epike ka lirici (1973) studija „Stilistički model književnog dela“, u knjizi Stil, književnost, komunikacija (štampanoj na engleskom: Style, Literature, Communication, 1978) studija „Izražajna koncepcija stila i sistem izraza“, u knjizi Stvaralaštvo i recepcija (1978; autor prvog dela knjige, Estetska komunikacija, jeste František Miko, a drugog dela, Estetska metakomunikacija, Anton Popovič) studija „Komunikacija i konstrukcija dela“, u knjizi Vrednosti i književni proces (1982) studija „Semiotičko-komunikacioni model stila i teksta“, u knjizi Aspekti književnog teksta (1989) studija „Od teksta ka književnom delu“. Kompleksno je prikazao sistem kategorija izraza i drugde, na primer u studiji „Pojam teksta“, objavljenoj u časopisu Romboid (1987), a pojedine njegove delove je obrazlagao i interpretacijski primenjivao i u drugim svojim knjigama (Stilske konfrontacije, 1976; Poezija, čovek, tehnika, 1979; Igra i saznanje u dečjoj prozi, 1980; Stih u recepciji poezije, 1985; Analiza književnog dela, 1987; Umetnost lirike, 1988). Kategorije izraza František Miko shvata kao funkcionalne aspekte stila kojima odgovaraju određeni jezički i tematski elementi u strukturi teksta. One u uzajamnim odnosima i kombinacijama uspostavljaju sistem izraza koji je sistemski zbir svih izražajnih mogućnosti u datom jeziku.

(Prof. dr Mihal Harpanj)