Knjiga je zbirka slabo povezanih činjenica i događaja
vezanih za život u sibirskom zatvoru, više organizovanih oko „teme“ nego kao
neprekidna priča. Sam Dostojevski je proveo četiri godine u jednom od tih
sibirskih zatvora, nakon što je osuđen za svoje učešće u Krugu Petraševskog. To
iskustvo mu je omogućilo da veoma autentično opiše uslove zatvorskog života kao
i karaktere zatvorenika. U ovom romanu on prati život Aleksandra Petrovića,
čije je zapise fiktivni autor pripovesti našao posle njegove smrti. Dostojevski
je u ovom delu opširno opisao život sibirskih zatvorenika, kao i uticaj crkve i
aristokratije.
Tematska organizacija forme dela nije stroga, i na neke teme
se pisac vraća više puta, da ih opiše iz različite perspektive. Najčešće teme
su telesna kazna, beg iz zatvora, sloboda i druge. Jedinstveni ugao gledanja iz
ugla zatočenika stvarnost neobičava principom kapi na staklu kroz koje se gleda
- Zapisi su prilika da se pažnja čitalaca usmeri ka stranama ljudske ličnosti
koje do tog momenta nisu bile dominantne - kako u posmatranju, tako i u
književnosti.
Postupak pisanja se razlikuje od uobičajenog dijaloškog
razlaganja stvarnosti koji primenjuje Dostojevski (Bahtin, Problemi poetike
Dostojevskog). i dominatna postaje predmetna reč hroničara, ne višesmislena reč
ljudske emocije, na kojoj se ukrštaju različiti planovi stvarnosti. Sama
tragika događaja je dovoljna. Hroničar Zapisa iz Mrtvog doma nastoji da piše
objektivnimstilom,i jedine reči koje se u njegovo pripovedanje upliću jesu
vapaj za slobodom i životom.
